Terugblik 75 jaar PKV Frisia

Voor onze vereniging was 2004 een bijzonder jaar omdat we in dat jaar ons 75 jarig bestaan hebben gevierd. Het begon in 1929 op 23 maart: de oprichtingsdag van Frisia. Aanvankelijk een konijnenfokkersclub en later uitgegroeid met hoenders, dwerghoenders, sierduiven, sier- en watervogels, cavia’s en kleine knagers. In stappen van telkens circa 5 jaar gaan we door de geschiedenis van Frisia te beginnen in 1929. Het zijn steeds slechts momentopnamen. Een volledige geschiedschrijving is het dus beslist niet. Evenwel geeft het wellicht een indruk hoe het onze vereniging in de afgelopen 75 jaar is vergaan. Veel leesgenoegen met dit stukje historie dat ook in de jubileum editie (december 2004) van ons clubblad “Us Hobby” heeft gestaan.

1929

De allereerste notulen van onze vereniging beginnen met: “Op zaterdag 23 maart 1929 kwamen eenige konijnenliefhebbers bijeen in Hotel Osinga te Dockum, om zoo mooglijk, door bespreking een vereniging op te richten, ten einde ook in ’t hooge Noorden de belangen van onze langooren te behartigen”. Een prachtige volzin! Op deze oprichtingsvergadering in hotel Osinga (stond zoals ik ben geïnformeerd aan de stationsweg Dokkum ) waren 11 personen aanwezig die allen toetraden tot de nieuwe vereniging. De oprichting werd een feit. De contributie werd vastgesteld evenals een reglement, de naam bedacht en het bestuur samengesteld. Nog een citaat uit de notulen: “Toen dan de jonge vereeniging ’t levenslicht had aanschouwd, en haar de naam “Frisia” was toegedacht, werd direct overgegaan tot ’t benoemen van een bestuur” De allereerste bestuurders waren: de heer R.Hempenius, Holwerd, de heer S.Sipma, Nijkerk, de heer A. Osinga, Dokkum, de heer H. Joustra, Dokkum en de heer L.Hoekstra, Niawier. Het jaar 1929 was het startjaar van onze vereniging Frisia. Het jaar 1929 was ook het jaar waarin een een wereldwijde crisis begon met het instorten van effectenbeurs Wallstreet in New York. (september 1929)

1934

De vereniging bestond 5 jaar. Tijdens de ledenvergadering op 3 februari 1934 (Hotel Spoorzicht) werd stilgestaan bij het 1e lustrum. Secretaris S. Sipma heeft in het jaarverslag geschreven: “Als ik mijn pen in beweging breng, dit 5e verslag, dus eigenlijk 1e jubileum, neer te pennen, is’t net of mijn gedachten een wijle terug worden geroepen. Vijf jaren! Zoo omgezien als weer een heele ruk, en toch, waar zijn ze gebleven” Vol moed aanvaarde ’t bestuur de haar op gedragen taak, trachtten de leden nieuwe liefhebbers tot onze club te doen toetreden. ’t Resultaat was schitterend. Frisia bleek al spoedig bestaansrecht te hebben. Helaas komen er ook altijd inzinkingen! Het gunstigste ledental dat we hadden te boeken bedroeg 38 wat thans geslonken is tot 20.” Dat het leven in de dertiger jaren niet gemakkelijk was blijkt ook uit de notulen van Frisia. Nog een citaat: “Zeker, we hebben ook op vereenigingsgebied een zware tijd door te maken, maar juist daarom is’t zoo wenschlijk dat leden die een zelfde doel nastreven eens een gezellige bijeenkomst hebben. ’t Doet goed.”

1939

Uit de notulenboeken blijkt duidelijk dat de spanning in 1939 toeneemt. De oorlogsdreiging is tussen de regels door te lezen. In oktober 1939 werd een buitengewone ledenvergadering belegd in café Greidanus te Dokkum. Van deze vergadering een stukje uit de notulen: “’t Opschrift Buitengewone vergadering is bij mijn 10 jarig secretarisschap nog niet eerder gebruikt. ’t Duidt dan ook wel op iets buitengewoons, en mag ik in eerste instantie noemen dat’ Buitenlandsche geschil waaruit een oorlog ontsproot, wel in hoofdzaak debet is aan ’t buitengewone gebeuren. Ook onze kleine club bleef van narigheden niet gespaard” De narigheid waar schrijver op doelt betrof o.a. het organiseren van een clubtentoonstelling hetgeen twee maal mislukte. (Wierum en Holwerd) Uiteindelijk wordt met elkaar besloten (het bestuur wenste niet alleen de verantwoording te dragen) bij een van de leden (van der Lei in Oosternijkerk) toch een clubshow zal worden gehouden. Wat de reden van twee mislukte pogingen betrof heb ik niet uit de notulen kunnen lezen. Op deze oktobervergadering wordt ook nog met elkaar gepraat over hoe de dieren te voeren in verband met het niet meer kunnen krijgen van krachtvoer. Citaat: “Nog enige besprekingen over de uitvoering (van de clubshow) werden gehouden, en werd er zeer druk gebruik gemaakt zijn gedachten te geven over de plotselingen gestaakte krachtvoederleverantie voor onze liefhebberij”

1944/45

In de oorlogsjaren ging men door met de hobby. De belangstelling voor de konijnenfokkerij groeide zelfs explosief en daarmee ook de fokkersverenigingen in Nederland. Ook Frisia boekte een fors aantal nieuwe leden. In het jaarverslag van 8 april 1944 wordt een ledental genoemd van “al aardig over de 300 en nog steeds groeiende”. (Waarschijnlijk werd in 1944 een record aantal leden van meer dan 300 bereikt want in de notulen in 1945 wordt weer een iets lager ledental van 270 genoemd.) “Wat een bloeiende vereniging!” schreef de toen net nieuwe secretaris de heer Betzema enthousiast. Financieel ging het ook voor de wind. Uit het jaarverslag van de penningmester blijkt dat de vereniging er in 1944 financieel sterk voor stond. De Inkomsten waren f 1.002,63 waartegenover f 502,06 aan uitgaven stonden. De verenigingszaken gingen dus goed. Dit in schril contrast tot de vreselijke tijd die veel landgenoten in de oorlogsjaren hebben meegemaakt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen de kleindierenverenigingen in Nederland dus de wind mee. Overal was forse groei en er werden veel nieuwe verenigingen opgericht die soms in 1 jaar tijd van 0 tot meer 270 leden groeiden. (Leek) Waarom was er in de oorlogsjaren zo’n grote belangstelling om lid te worden? Het zelf houden van kippen of konijnen was een belangrijke bron van vlees. Dat is tevens de belangrijkste reden waarom men massaal konijnen ging houden. Ook andere factoren speelden een rol. Een fokker die de oorlogstijd heeft meegemaakt vertelde mij dat in de oorlogsjaren kippenhouders met meer dan 6 kippen, de meerdere eieren moesten afgeven. Hierop werd gecontroleerd! Zo zal dat waarschijnlijk ook bij de konijnen voor het vlees zijn geweest. Dit past tenminste bij het verhaal van een andere fokker die mij vertelde dat konijnenhouders die niet georganiseerd waren c.q. geen geregistreerde rasdieren hielden, ongewild vleesleverancier voor de bezetter waren. Ook heeft het te maken gehad met de de voerleverantie. Bij een vereniging aangesloten leden konden (kracht)voer kopen. Niet georganiseerde dierhouders zouden niet of niet voldoende aan (kracht)voer kunnen komen. Dit allemaal kan goed geplaatst worden in een tijd waarin de Duitsers ook op landbouwgebied veel regels dicteerden zoals verplichte teelt van bepaalde gewassen waarvoor grasland gescheurd moest worden. Nu onvoorstelbaar toen een bittere waarheid. Op de eerste ledenvergadering na de bevrijding, op 14 juli 1945 in gebouw “Chr.Belangen” te Dokkum waren circa 25 van de circa 270 leden aanwezig. Een aantal fragmenten uit de notulen: “ De voorzitter, de heer Ten Kate opent de vergadering met een woord van welkom aan de aanwezige leden. Hij betreurt het dat geen meer leden zijn opgekomen. Misschien is dit te wijten aan de slechte toestand der fietsen of zou het wijzen op een dalend enthousiasme voor onze sport?” Verderop in de notulen van 14 juli 1945: “Voorts wijst de voorzitter er op dat dit de eerste vergadering is die door onze vereniging belegd wordt, in vrij Nederland. Helaas brengt hij tevens in herinnering dat twee van onze leden niet weer op onze vergaderingen zullen terugkeren. Dat zijn de heren Ids de Beer en Fokke Sierksma. Beiden zijn ze door onze overweldigers om het leven gebracht. Het warden voor onze vereniging enthousiaste leden en wij zullen ze in onze vereniging nooit vergeten. Zij rusten in vrede!” Op de agenda staat bij punt 3 “Vertrouwenskwestie bestuur” . Bij dit punt treedt het hele bestuur af c.q. legt zijn functie neer. Dit meenden zij te moeten doen omdat in de bezettingsjaren er verschillende maatregelen genomen moesten worden die indruisten tegen de vrijheidszin en rechtsgevoel. De vergadering werd in de gelegenheid gesteld om hun bezwaren tegen in bezettingstijd genomen maatregelen uit te spreken. Hier wordt geen gebruik van gemaakt. Uit de notulen: “Bij monde van den heer Hoekstra verklaart deze dat het nu zittend bestuur geen enkele daad heeft gedaan die afkeurenswaardig genoemd kan worden en hij stelt dan ook aan de vergadering voor dit bestuur in z’n geheel met algemene stemmen wederom te benoemen. Aldus geschied. De voorzitter dankt namens het gehele bestuur de aanwezige leden voor het in haar gestelde vertrouwen”

1946/48

Was tijdens de oorlog de belangstelling voor de konijnenfokkerij enorm toegenomen, direct na de oorlog nam het aantal leden in een nog sneller tempo weer af. In het jaarverslag van 1946 staat vermeld dat er in het jaar 1946 nog 123 leden waren. Het jaar daarvoor stond de teller nog op 278 leden. Een afname in 1 jaar met maar liefst 56 %! De secretaris schreef hierover in zijn jaarverslag 1946: “Persoonlijk geloof ik niet dat ’t erg is; we hadden te veel dagjes leden en zoetjes aan blijven de ware liefhebbers over” Einde citaat. Kennelijk maakte de secretaris zich geen zorgen over het voortbestaan van de vereniging. En terecht. Nu anno 2004 zijn we er nog steeds! De daling na 1946 is echter nog wel even doorgegaan In 1948 waren er nog 90 leden. Dus nog eens 27 % er af!

1953

Het ledental van de vereniging daalde uiteindelijk tot circa 60 leden. In 1952/53 kwam de groei er weer in In het jaarverslag van 1953 wordt melding gemaakt dat er circa 90 leden zijn De ledenvergaderingen worden over het algemeen slecht bezocht hetgeen het toen zittende bestuur graag anders zag In maart 1953 werd besloten om weer een clubtentoonstelling te organiseren. Het vinden van een geschikte plaats was een probleem. Aanvankelijk zou dit in Akkerwoude plaats vinden maar dit liep stuk op het beschikbaar stellen van een gebouw. De via Frankrijk en België binnenkomende konijnenziekte Myxomatose zou ook nog roet in het eten gooien. Maar uiteindelijk kreeg het bestuur toestemming van de NKB om de tentoonstelling te laten doorgaan. De eerste clubtentoonstelling is toen in de Windo Hal in Dokkum gehouden en wel op 12 november 1953. Er werden 216 geënte dieren ingebracht. Een witte Vlaamse reus van de heer Wouda behaalde een U.!

1954

Voor Frisia een jubileumjaar. De vereniging bestond 25 jaar. Dit werd gevierd met een feestavond waar het bekende gezelschap Tetman de Vries heeft opgetreden. Een succes zo staat in het jaarverslag “want wie dit gezelschap heeft gehoord weet dat het in orde was!. De ledenvergaderingen werden in Café Haarsma gehouden. Op 12 en 13 november was er weer de club tt waar circa 250 oude en jonge dieren warden ingeschreven. Geen U dit jaar maar wel 11 dieren die een ZZG haalden. In 1954 was het weer een heel gedoe om een geschikte plek voor de show te vinden daar de Windo Hal niet beschikbaar was. Waar dit precies heeft plaats gevonden heb ik niet uit de notulen kunnen achterhalen.

1956

In het jaar 1956 is de konijnenfokkersvereniging Frisia breder opgezet. Er werd besloten om een combinatie met pluimveefokkers aan te gaan. Officieel is dit ingegaan op 15 september 1956 In het jaarverslag staat hierover het volgende geschreven: “Er is ook heel wat veranderd in Frisia; tot nog toe bestond Frisia alleen uit konijnenfokkers, maar op de ledenvergadering van 15 september 1956 werd met algemene stemmen aangenomen de vereniging te combineren met Pluimveefokkers. Op deze vergadering was aanwezig de heer Steensma van Bergum, hoofd bestuurslid van de NPB. Door genoemde heer Steensma werd de noodzakelijk volledig toegelicht voor het oprichten van een gemengde vereeniging om zoo doende het hoofd te kunnen bieden aan de R.v. Beheer. Op de vergadering gaven zich direct al eenige leden op. Later zijn er nog een paar bijgekomen zoodat er op het oogenblik 12 leden zijn voor de NPB. Door de uitbreiding werd besloten ook het bestuur met 2 leden uit te breiden. Door stemming werden hiervoor benoemd de heren G. Idsardi en R. Reijners.” Ook in 1956 wederom een hele toer om een geschikt gebouw te vinden waarin de clubtentoonstelling kon worden gehouden. Het slaagde uiteindelijk wel. In de Anjelierstraat in het pakhuis van de heer Sipkes werd op 16 en 17 november 1956 de tentoonstelling gehouden waar 170 dieren werden ingeschreven. De opening van de TT had plaats in Café de Vries en had een feestelijk karakter. Het oudste lid /man van het eerste uur en tevens adviserend lid, de heer Sipma, was 40 jaar keurmeester hetgeen werd gevierd. (zie krantenknipsel)

1961

Het bestuur vergaderde 10 keer. Er waren inclusief de jaarvergadering 5 ledenvergaderingen. Het ledental steeg tot 116 en het aantal donateurs tot 8 (98 bij NKB en 52 bij NPB) Op de jongdierendag werd een record aantal dieren ingezonden; er waren er meer dan 200. Ook op de gehouden clubshow op 10 en 11 november 1961 werden 373 dieren ingeschreven. Een aantal dat destijds alle verwachtingen van het toenmalige bestuur overtrof. Joh. Lolkema had op de bondstentoonstelling het op 3 na beste dier en op de landelijke kampioensschap tentoonstelling de allerbeste n.l. de landskampioen! In 1961 werden er door het bestuur plannen gemaakt voor 1962. Uit de notulen kan ik niet echt gewaarworden welk plannen precies werden bedoeld. Er is geschreven: “Hoe onze vereniging financieel geboerd heeft zal onze penningmeester straks wel uit de doeken doen, doch ik meen alvast wel te mogen verklappen dat we er goed voor staan. Dit geeft moed, die er zeker nodig zal zijn in de plannen welke we voor 1962 hebben en waar voor we de medewerking van alle leden nodig hebben te doen slagen. Wil dit korte overzicht dan ook eindigen met de wens dat de leden de plannen van het bestuur ten volle zullen steunen, opdat we eendrachtig op de ingeslagen weg voort kunnen gaan” De geschiedenis nu kennende zal dit wellicht het plan zijn geweest om in 1962 de eerste Friesland show te organiseren.

1962

In het jaar ’62 wordt de eerste Frieslandshow door PKV Frisia georganiseerd. Dit vond plaats in garage Holwerda aan de Walddyk te Dokkum. Op deze eerste Friesland Show werd de heer Joh. Lolkema kampioen met een kleurdwerg. (zie krantenknipsel met foto)

1963

Het jaar van de elfstedentocht die Reinier Paping won. De 2e Friesland Show werd gehouden te Holwerd in de loodsen van Delta Bouw. Een ploeg mensen moest voordat de kooien konden worden geplaatst de boel eerst zelf schoonmaken. De Frieslandshow is 16 jaar in de Delta Bouw gebouwen gehouden en wel van 1963 t/m 1978

1966

En opeens was er nog een Friesland show in Friesland. De vereniging Bolsward had onze naam “Friesland show” overgenomen. Na een verzoek van Frisia heeft Bolward de naam gauw weer gewijzigd. Er is maar een echte Friesland Show en die is van de PKV Frisia Dokkum!

1972

De 10e Frieslandshow wordt in de gebouwen van Delta Bouw gehouden. J.Terpstra van Morra wint. Zijn konijngrijze Vlaamse Reus ram werd aangewezen als mooiste van de Frieslandshow. Op de foto de toenmalige bestuursleden (vlnr) R. Tienstra, J.Terpstra, S.Wouda (voorz.) en T.van der Wal.

1979

De Vereniging PKV Frisia Dokkum e.o. viert op 17 oktober 1979 haar 50 jarig jubileum in sporthal de Trimmer. Na 16 jaar de shows in het de gebouwen van Delta Bouw te hebben gehouden verhuist de Frieslandshow naar Dokkum. In het vraagprogramma van de 17e Frieslandshow staat hierover het volgende: “Werden we tot nu toe steeds zeer gastvrij ontvangen in het Delta gebouw in Holwerd, deze keer zijn we er in geslaagd de beschikking te krijgen over de ruime zeer goed geaccommodeerde sporthal “De Trimmer” te Dokkum, waar uw dieren ongetopt en overzichtelijk geshowd kunnen worden”.

1986

Dit was een productief jaar volgens de schrijver van het jaarverslag. Door leden werden er nieuwe bakken voor de kooien gemaakt, zijn de schammels vervangen en zijn er honderden drinkbakjes voor konijnen gemaakt. De tatoeëerders nummerden circa 490 dieren. Het ledental aan het eind van 1986 bedroeg 135 Sr leden en 21 jeugdleden. De jongdierendag wordt gezamenlijk met de PKV Rinsumageest georganiseerd (De Beyer Rinsumageest) Op de Frieslandshow werden dit jaar ruim 1000 dieren geshowd.

1989

PKV Frisia bestaat 60 jaar in 1989. Dit wordt gevierd met een feestavond. Op deze feestavond vond de huldiging plaats van drie benoemde ereleden: De heren M.Bouma, F. de Graaf en G.H. Jongsma. (zie foto) Het ledenaantal bedraagt 144 Op de Frieslandshow werden circa 1390 dieren ingeschreven.

1998

Secretaris Jaap Andringa heeft in de notulen van 2 oktober 1998 o.a. het volgende opgetekend: “In de vacature Uilke Hoekstra wordt voorzien door de benoeming van Henk Canrinus. Jaap gaat nog even nader in op de verdiensten die Uilke voor de vereniging heeft bewerkstelligd. Wij hebben veel van zijn deskundigheid kunnen leren aldus de voorzitter” In 1998 werd de Frieslandshow voor de 36e keer gehouden met 1098 ingeschreven dieren. Jongdierendag kort hiervoor werd in de Welkoop Dokkum zeer succesvol genoemd Het ledental eind 1998 bedroeg 140

2004

PKV Frisia Dokkum e.o. bestaat 75 jaar. Dit is gevierd met een bowlingavond voor de leden op 1 mei, een barbecue aansluitend op de jongdierendag en een kleine expositie van historisch materiaal en foto’s op de 42e Frieslandshow. Helaas ging een reisje voor de leden naar het pluimveemuseum niet door ivm te weinig aanmeldingen. Dit jaar wordt straks afgesloten en 2005 staat voor de deur. Een nieuw jaar met nieuwe mensen in het bestuur, nieuwe leden erbij, meer dieren op de 43e Frieslandshow (… ja toch?) voor een ieder een goede tijd in elk opzicht en vooral veel gezondheid en vreugde in het leven. De kleindierliefhebberij c.q. onze hobby zal aan het laatste zeker een positieve bijdrage leveren!

Germ Durk